Co to jest radon?
Krótka historia radonu
Radon w szeregu
Radon wśród nas
Mierzenie i obniżanie stężenia
Radon a rak
O stronie


Radon a rak


It is stupidity rather than courage
to refuse to recognize danger
when it is close upon you

-- Sherlock Holmes
(A. C. Doyle - The Final Problem)


Radon, tak jak i inne źródła promieniowania jonizującego, może być zagrożeniem dla zdrowia. Organem najbardziej narażonym są płuca. Zarówno radon, jak i produkty jego rozpadu są wdychane przez człowieka razem z powietrzem. Należy tu zaznaczyć, że dawka skuteczna otrzymywana od produktów rozpadu radonu jest o 2-3 rzędy wielkości większa niż dawka skuteczna otrzymywana od samego radonu. Ponieważ obecność tych pierwiastków i ich stężenie są bezpośrednio implikowane przez obecność radonu, zwykle jako dawkę promieniowanie otrzymaną od radonu rozumie się również promieniowanie jego potomków. Dawka skuteczna pochodząca od radonu stanowi średnio około połowy całej dawki skutecznej otrzymywanej przez człowieka. Wg CLOR średnia roczna dawka skuteczna otrzymana przez mieszkańca Polski wyniosła w 1998 roku 3,3 mSv, a udział poszczególnych źródeł promieniowania był następujący:

ź r ó d ł a % udziału
naturalne radon (Rn-222)40,0
toron (Rn-220)  2,0
promieniowanie gamma13,8
promieniowanie wewnętrzne  8,6
promieniowanie kosmiczne  8,7
sztuczne diagnostyka medyczna25,8
awarie  0,4
inne  0,7

Produkty rozpadu radonu dostają się do płuc głównie z cząstkami kurzu, natomiast sam radon jako gaz nie wiąże się z niczym. W płucach zostaje częściowo absorbowany, i wówczas kolejne rozpady promieniotwórcze dostarczają dawkę promieniowania jonizującego do tkanki miękkiej całego ciała. Jednak dawka skuteczna otrzymana tą drogą jest tylko rzędu uSv rocznie, podczas gdy dawka skuteczna otrzymana na płuca jest średnio rocznie rzędu mSv .

Duże dawki promieniowania są z całą pewnością szkodliwe. Jeśli chodzi o radon, na duże dawki promieniowania narażeni są przede wszystkim górnicy, a najczęstszą chorobą wywoływaną przez radon (i towarzyszące mu produkty rozpadu) jest rak płuc. Przy okazji warto zaznaczyć, że górnicy pracujący w dużym stężeniu radonu byli jednym z najważniejszych źródeł wiedzy o skutkach odziaływania promieniowania jonizującego na człowieka, zaraz po ofiarach bomb atomowych zrzuconych na Japonię i ofiarach różnych wypadków.

Nie ma natomiast zgodności co do wpływu małych dawek promieniowania na zdrowie. Można spotkać się z bardzo różnymi zdaniami na ten temat, od panicznego strachu do przypuszczeń, że są one korzystne dla organizmu. Prowadzono różne badania mające ustalić korelację między stężeniem radonu w mieszkaniach a występowaniem raka płuc. Otrzymywane wyniki nie były ze sobą zgodne. Stężenie radonu raczej nieznacznie wpływa na częstość zachorowań, ponadto jest wiele innych czynników które warunkują prawdopodobieństwo wystąpienia raka płuc, więc trudno jest uzyskać wystarczającą pewność statystyczną. Z pewnością najważniejszym czynnikem powodującym raka płuc jest palenie papierosów. Radon jest nieraz wymieniany na drugim miejscu, chociaż nie jest to pewne. Natomiast powszechnie akceptuje się fakt, że połączenie obu czynników daje większe prawdopodobieństwo zachorowania, niż suma prawdopodobieństw pochodzących od obu czynników występujących osobno.  



[1] M. Eisenbud, T. Gessel, Environmental Radioactivity, Academic Press, San Diego 1997
[2] http://www.clor.waw.pl
[3] Z. Jaworski, Radon i rak, Wiedza i Życie, 4/1998
[4] Z. Zagórski, Bać się radonu, Wiedza i Życie, 8/1997