 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Co to jest promieniowanie?
Promieniowanie to wysyłanie i przenoszenie energii na odległość. Energie może być wysyłana w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych oraz w postaci cząstek. W naszym otoczeniu znajduje się wiele różnych źródeł promieniowania. Są źródła naturalne jak Słońce i sztuczne, jak lampa, grzejnik, nadajnik telewizyjny czy radiowy. Różne rodzaje promieniowania:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Słońce promieniuje światło i ciepło, a także promieniowanie ultrafioletowe. Grzejniki (kaloryfery) wysyłają promieniowanie cieplne (podczerwone). Nadajniki radiowe i telewizyjne wysyłają fale radiowe i promieniowanie elektromagnetyczne.
Promieniowanie jonizujące
Szczególnym rodzajem promieniowania jest promieniowanie jonizujące, wywołuje ono w obojętnych atomach i cząsteczkach materii zmiany w ładunkach elektrycznych czyli jonizację. Promieniowanie jonizujące może mieć postać promieniowania korpuskularnego (cząstki a, b, neutrony) albo elektromagnetycznego (promieniowanie X, gamma). Promieniowanie jonizujące nie oddziałuje na nasze zmysły. [11]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kwant promieniowania gamma przekazuje swoją energię elektronowi. Jeżeli ilość przekazanej energii jest większa niż siła oddziaływań jądro - elektron, następuje oderwanie elektronu od jądra atomu i rozdzielenie ładunków elektrycznych czyli jonizacja. [13]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Rodzaje promieniowania jonizującego
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Promieniowanie rentgenowskie i gamma odznaczają się dużą przenikliwością i łatwo przenikają np.. Przez ludzkie ciało. Przed tym promieniowaniem chroni duża warstwa ołowiu, betonu lub wody.
Promieniowanie alfa i beta jest znacznie mniej przenikliwe. Promieniowanie alfa, czyli ciężkie i powolne jądra helu łatwo zatrzymać kartką papieru lub dłonią. Promieniowanie beta, czyli szybko poruszające się elektrony przenikają przez 1 - 2 cm warstwę ludzkiego ciała lub wody, ale z łatwością zatrzymuje je kilkumilimetrowa płytka aluminium.
Promieniowanie neutronowe to strumienie cząstek obojętnych o dużej przenikliwości, które pochodzi przede wszystkim z reaktorów. Osłonę przed takim promieniowaniem stanowi woda, parafina, gruba warstwa ołowiu lub ciężkiego betonu. [11]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Okres połowicznego rozpadu
Miarą tempa rozpadu jest okres połowicznego rozpadu, a więc czas po upływie którego połowa niestabilnych jąder w pewnej ilości materiału ulegnie rozpadowi. Okres połowicznego rozpadu jest charakterystyczny i niezmienny dla każdego nuklidu promieniotwórczego.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Po kolejnych okresach rozpadu aktywność radionuklidu zmniejsza się do 1/2, 1/4, 1/8, 1/16 itd. wartości początkowej. Dzięki temu można przewidzieć jaką aktywność będzie miała dowolna substancja w dowolnym momencie w przyszłości. [10]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Czas połowicznego rozpadu dla różnych substancji - [9] i [12]
0,146 s
Tlen 15 - 2 minuty
Radon 222 - 91 godzin
Jod 131 - 8 dni
Kobalt 60 - 5,3 roku
Stront 90 - 28 lat
Cez 137 - 30 lat
Rad 226 - 1600 lat
Węgiel 14 - 5730 lat
Pluton 239 - 24110 lat
Potas 40 - 1,42 mld lat
Uran 238 - 4,5 mld lat
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|