Historia Zakładu Fizyki Jądrowej na Wydziale Fizyki PW
rozpoczęła się ponad trzydzieści lat temu. Osoby na zdjęciu poniżej to Ci, którzy
historię tę tworzyli i aktualnie są pracownikami Zakładu. Obecny jest także Dziekan
Wydziału Fizyki PW - Prof. Franciszek Krok.
Spotkanie inaugurujące rok ak. 2003/2004 dnia 29-go września 2003r: od strony lewej: Włodzimierz Zych, Tomasz Pawlak, Wiktor Peryt, Radomir Kupczak, Jan Grabski, Wanda Dudek, Elżbieta Żuprańska, Franciszek Krok, Krystyna Wosińska, Janusz Oleniacz, Bronisław Słowiński, Przemysław Duda, Piotr Magierski. Zdjęcie wykonał Jan Pluta. |
Nie są tu obecni wszyscy. Brak jest Prof. Zbigniewa Strugalskiego, który był chory, brak dr Krystyny Miller, która nie mogła przybyć na spotkanie; brak jest też Prof. Stefana Ćwioka oraz d-ra Antoniego Dymusa, którzy niestety nie żyją.
Historia Zakładu Fizyki Jądrowej na Wydziale Fizyki PW wiąże się nierozerwalnie z kształtowaniem się roli fizyki i matematyki w PW jako wydzielonych specjalności w systemie edukacyjnym i badawczym naszej Uczelni. Kiedy w 1972 roku Dyrektorem Instytutu Fizyki został prof. Zbigniew Strugalski, w Instytucie zgromadzili się ludzie zainteresowani fizyką jądrową. Byli wśród nich doświadczeni fizycy, młodsi pracownicy ze stopniem doktora oraz adepci fizyki jądrowej w stopniu magistra. Choć wszystkich wymienić trudno, warto przytoczyć kilka nazwisk. Do tych pierwszych należał niewątpliwie, wówczas docent - Włodzimierz Zych, który przyciągnął za sobą młodszych kolegów: d-ra Stefana Ćwioka i d-ra Atoniego Dymusa. Prace z komorami pęcherzykowymi prowadził (wówczas doktor) Bronisław Słowiński. Do grona najmłodszych należeli magistrzy: Wiktor Peryt, Jan Pluta i Tomasz Pawlak. Wkrótce dołączyły do nich panie magister: Wanda Dudek, Elżbieta Żuprańska, Krystyna Miller i Krystyna Wosińska.
Mówiąc językiem fizyki jądrowej - masa krytyczna została niewątpliwie przekroczona. W Instytucie zainstalowane zostały urządzenia pomiarowe do analizy śladów cząstek elementarnych na zdjęciach z komór pęcherzykowych. Udział w pracach naukowych prowadzonych w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej umożliwiał dostęp do danych doświadczalnych oraz sprzyjał rozwojowi współpracy międzynarodowej. Wiele kontaktów naukowych, które obecnie obejmują już cały świat, brało swe początki z działalności pracowników IFPW w ZIBJ.
W strukturze organizacyjnej Instytutu Fizyki PW fizyka jądrowa miała początkowo status pracowni w Zakładzie Problemów Fizyki Współczesnej, którym kierował doc W. Zych. Działalność dydaktyczna realizowana była w ramach Zakładu IV-go, także pod kierownictwem doc. Zycha, i dotyczyła zajęć dla Wydziału Chemii oraz dla Studium Podstawowych Problemów Techniki, które wkrótce otrzymało miano międzywydziałowego - MSPPT. Już w roku 1974 utworzona została specjalność "fizyka techniczna", w której swe miejsce znalazła także fizyka jądrowa. Rezultatem woli i intensywnych starań zespołu, któremu przewodzili: prof Strugalski i doc Zych utworzony został w 1975 roku Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej - FTIMS. To właśnie w gabinecie doc Zycha - prodziekana Wydziału FTiMS, w dyskusjach i sporach, w analizie potrzeb i możliwości - rodził się program dydaktyczny i naukowy nowego Wydziału, na którego kształt niemały wpływ mieli fizycy jądrowi.
W 1978 roku następuje zmiana struktury organizacyjnej w Instytucie, w ramach której utworzony zostaje Zakład VII w skład którego wchodzi "Zespół Fizyki Jądrowej". W 1982 roku zakład otrzymuje oficjalną nazwę, Zakład VII - Fizyki Jądrowej. Kierownikiem Zakładu zostaje prof. Zych. W Zakładzie wyróżniają się trzy kierunki badawcze: struktura jądra atomowego, oddziaływania relatywistycznych hadronów i jąder, spektroskopia mössbauerowska i jej zastosowania. Zdobyta staraniami pracowników Zakładu nowa aparatura badawcza, jak np. węgierski spektrometr mössbauerowski firmy KFKI z całym zapleczem układów elektronicznych i oprogramowania, budzi twórczą inicjatywę rozszerzenia pracy dydaktycznej ze studentami Wydziału FTiMS. Z aparatura tą pracują intensywnie: prof. W. Zych, dr. Jolanta Gałązka oraz dr Jan Grabski. Dr. Wiktor Peryt organizuje studenckie Koło Naukowe "CAMAC", a jego brat, mgr. inż Marek Peryt, jest głównym organizatorem konferencji dydaktycznej poświęconej roli mikro-komputerów w dydaktyce fizyki "MIKROFIZ'87".
Na przestrzeni lat zmienia się zakres prac badawczych Zakładu; zmiany polityczne i społeczne w Polsce odzwierciedlają się też w dziedzinie nauki. Kierownikiem Zakładu zostaje wówczas na okres kilku lat doc. Zygmunt Zawisławski.
Większe możliwości współpracy międzynarodowej w początku lat 90-tych zaowocowały szybko rozwojem kontaktów z wieloma laboratoriami na świecie. Mają w tym swój udział także i Polacy przebywający za granicą, którzy ułatwiali rozwój tych kontaktów, np. dr Barbara Erazmus z Nantes, czy absolwent Wydziału FTiMS, prof. Witold Nazarewicz. Kierownikiem Zakładu zostaje wówczas dr Wiktor Peryt a następnie prof. Stefan Ćwiok. W ramach zakładu funkcjonują trzy pracownie: pracownia struktury jądra atomowego, pracownia spektroskopii mössbauerowskiej i pracownia reakcji ciężkich jonów. Nieco później utworzona zostaje pracownia radiacyjnej fizyki jądrowej, którą kieruje prof. Bronisław Słowiński. Ta struktura zakładu funkcjonuje do chwili obecnej.
W 1992 roku prof. Ćwiok zostaje także zastępcą dyrektora Instytutu Fizyki do spraw naukowych. Jednym z podjętych przez niego działań jest inicjatywa utworzenia na Wydziale FTiMS nowej specjalności - Fizyka Komputerowa. W skład zespołu przygotowującego program fizyki komputerowej wchodzą głownie pracownicy Zakładu VII-go, wśród nich - dr Tomasz Pawlak i dr Wiktor Peryt. Program dydaktyczny fizyki komputerowej zawiera zupełnie nowe przedmioty przyznające prawo obywatelstwa edukacji informatycznej w zakresie fizyki jak np.: podstawy użytkowania komputerów na I-ym roku, komputerowe metody analizy danych, komputerowe sterowanie pomiarami i oprogramowanie eksperymentu fizycznego itp. Fizyka komputerowa staje się wkrótce najpopularniejszą specjalnością fizyki wśród studentów, z których następnie wielu wybiera pracę dyplomową właśnie z fizyki jądrowej. Do Zakładu Fizyki Jądrowej dołączają dr Janusz Oleniacz, dr Radomir Kupczak i (wówczas) mgr Przemysław Duda, a także (wówczas dr) Piotr Magierski, absolwent Wydziału FTIMS i doktorant prof. Nazarewicza.
W 2005 roku do grona pracowników Zakładu dołącza absolwent studiów doktoranckich na naszym Wydziale (laureat nagrody Premiera RP za wyróżniającą się pracę doktorską) - Adam Kisiel oraz absolwentka studiów doktoranckich na Uniwersytecie Warszawskim - Katarzyna Grebieszkow.
Aktywność naukowa, dydaktyczna i aplikacyjna, a także współpraca międzynarodowa stanowią obecnie podstawy programu rozwoju działalności Zakładu Fizyki Jądrowej. Osiągnięcia naukowe pracowni struktury jądra dotyczące najpierw przewidywań, a potem interpretacji teoretycznej nowoodkrytego najcięższego pierwiastka o liczbie atomowej 114 stwarzają perspektywy rozwoju tej dziedziny fizyki w Zakładzie. Udział pracowni reakcji ciężkich jonów w przygotowaniu i realizacji największych w świecie eksperymentów fizycznych: "STAR" w Brookhaven, USA oraz "ALICE", NA49 i NA61 w europejskim laboratorium fizyki cząstek CERN, wytycza drogi niezwykle pasjonującej pracy naukowej na całe dziesięciolecia. Prace aplikacyjne pracowni spektroskopii mössbauerowskiej zbliżają badania podstawowe do ich praktycznych zastosowań.