Porównanie awarii w Czarnobylu z awarią w TMI.

W całej historii energetyki jądrowej zdarzyły się dwie, bardzo poważne awarie reaktorów energetycznych.

Pierwszą z nich, była awaria elektrowni w Three Mile Island w USA. Zdarzyła się ona 27 marca 1979 roku i wywarła minimalny wpływ naśrodowisko.

Drugą była bardzo znana awaria elektrowni w Czarnobylu na Ukrainie. Zdarzyła się ona 26 kwietnia 1986 roku i miała wielki wpływ na otoczenie.

Dlaczego więc, pomimo tak różnych skutków obydwu awarii, obie traktowane są jako największe ? Przecież skutki Czarnobyla i TMI trudno porównywać.

Obie awarie były bardzo do siebie podobne. W obu wypadkach doszło do stopienia rdzenia - najpoważniejszej awarii reaktora, oraz wystąpił szereg błędów lub zaniedbań ze strony człowieka. Jednak skutki tej awarii różniły się tak znacznie ze względu na typ reaktora i istniejące systemy zabezpieczeń.

Pomiędzy oboma reaktorami występowały następujące różnice decydujące o wynikach awarii:

Three Mile Island (reaktor typu LWR )	Czarnobyl (reaktor typu RBMK )
moderator wodny - niezależnie od temperatury nie może się palić	moderator grafitowy - w wysokiej temperaturze nastąpił jego zapłon
odparowywanie wody zmniejsza moc reaktora	odparowywanie wody zwiększa moc reaktora (potęgując parowanie)
po stopieniu rdzenia substancje radioaktywne rozpuściły się w wodzie	po stopieniu rdzenia substancje radioaktywne zostały wyrzucone do atmosfery przez pożar grafitu
obudowa bezpieczeństwa zatrzymała większość substancji radioaktywnych wewnątrz reaktora	obudowa bezpieczeństwa nie istniała, powietrze dostało się do rdzenia co umożliwiło zapłon grafitu

Źródła : A.Strupczewski "Analiza Korzyści i Zagrożeń Związanych z Różnymi Źródłami Energii Elektrycznej" PTN, Warszawa 1999, Strona internetowa www.wowpage.com/tmi/

Co zdecydowało, że reaktor w TMI po awarii nie spowodował poważnego skażenia dużych obszarów ? Zdecydowała o tym przede wszystkim jego konstrukcja (typowa dla reaktorów LWR ), zawierająca osłonę bezpieczeństwa, oraz fakt,że w wypadku odparowania wody moc reaktora malała (również typowe dla tego typu reaktorów).

Co zdecydowało, że reaktor w Czarnobylu po awarii spowodował poważne skażenie środowiska ? Zdecydował o tym przede wszystkim użyty typ moderatora , powodujący wzost mocy w wypadku wrzenia lub odparowania wody z kanałów paliwowych reaktora oraz brak obudowy bezpieczeństwa, która zapobiegałaby rozprzestrzenianiu się substancji radioaktywnych oraz dostania się powietrza do rdzenia (co miało miejsce i spowodowało pożar grafitu).

Powody, które doprowadziły do obu katastrof są podobne. W wypadku TMI był to splot kilku niedopatrzeń i błędów obsługi reaktora (włączając błędy popełnione na tydzień przed awarią). W wypadku Czarnobyla było to niedbale przygotowane i przeprowadzone doświadczenie, mające, o ironio, poprawić bezpieczeństwo tego reaktora. Reaktor Czarnobylski uległ awarii w warunkach doświadczenia, a nie regularnej pracy.

Źródła : A.Grabowski, E.Józefowicz, J.Liniecki "Awaria Czarnobylska, Skutki Zdrowotne w Polsce" PTN, Warszawa 1999, Strona internetowa www.wowpage.com/tmi/

Tak więc pozostaje tylko przedstawić odpowiedź na pytanie :

Dlaczego awaria Czarnobylska nie może powtórzyć się w nowoczesnej energetyce jądrowej ?

Odpowiedź jest prosta. Typ reaktorów używanych w energetyce jądrowej to LWR , poza kilkoma reaktorami RBMK na terenie byłego ZSRR. Jak pokazuje powyższe porównanie , ewentualna poważna awaria w energetyce jądrowej będzie podobna raczej do awarii w TMI, niż w Czarnobylu, czyli nie spowoduje poważnych skutków poza samą elektrownią. Ponadto należy zauważyć,że energetyka jądrowa, jak każda inna, w miarę rozwoju technologii podwyższa swój poziom bezpieczeństwa.

Rzeczywiste skutki zdrowotne awarii w Czarnobylu

Rzeczywiste skutki awarii w czarnobylu były o wiele mniejsze niż często się uważa. Można powiedzieć,że awaria czarnobylska jest bardzo "przereklamowana".

W rzeczywistości, rozległe skażenie wskutek awarii jest skażeniem bardzo niewielkim - bez jakiegokolwiek mierzalnego lub zauważalnego wpływu na ludzi. Nie dotyczy to tylko obszarów położonych w bezpośrednim sąsiedztwie Czarnobyla.

Dawki skuteczne promieniowania dla ludności ewakuowanej z 30km strefy wokół elektrowni były średnio rzędu 15mSv - bez jakichkolwiek uchwytnych klinicznie następstw. Dawki dla ludności w dalszych rejonach były jeszcze mniejsze. W Polsce średnia dawka w wyniku awarii czarnobylskiej wynosi od 0,4mSv do 2,1mSv (w zależności od stopnia skażenia obszaru) - poniżej wartości naturalnego tła promieniowania.

Osobnego potraktowania wymaga jod 131, gdyż ma on dużą aktywność (i wiążący się z tym krótki czas życia), lotność i jest absorbowany w tarczycy (jest szczególnie groźny dla dzieci poniżej 15 lat). ocenia się, że średnie dawki pochłonięte od jodu 131 przez dzieci na najbardziej skażonych obszarach na Białorusi, Ukrainie i w Rosji wynosiły od 50mGy do 920mGy . W niektórych rejonach Rosji (okręgi: Kaługa, Tuła, Orieł, Briańsk), Białorusi (okręgi: Homel, Mohylów, Mińsk) i Ukrainy (okręgi: Żytomierz, Kijów, Czernihów), gdzie wystąpiło znaczne skażenie jodem 131, wystąpił wzrost zapadalności na raka tarczycy wśród dzieci mających do 15 lat w momencie awarii w Czarnobylu. Spowodowało to raka tarczycy u około 1800 ludzi . W Polsce dawki pochłonięte przez dzieci w tarczycy wynosiły średnio ok. 10mGy . Biorąc pod uwagę skutki na Ukrainie, Białorusi i w Rosji, daje to w przybliżeniu 2-3 dodatkowe nowotwory tarczycy na 1 mln dzieci - wartość niemierzalnie znikomą. Badania nie wskazują zwiększonej zapadalności na ten nowotwór.

Źródła : A.Grabowski, E.Józefowicz, J.Liniecki "Awaria Czarnobylska, Skutki Zdrowotne w Polsce" PTN, Warszawa 1999, Informacja PAA "15 lat po awarii w Czarnobylu"

Tak więc poza bezpośrenim otoczeniem, skutki awarii w Czarnobylu są pomijalne.