Działalność Pracowni
|
W Pracownia Ochrony Środowiskaw Zakładzie P-II Instytutu Problemów Jądrowych
przeprowadzane są liczne badania z głównym naciskiem na:
- badania zapylenia powietrza
- sprawdzanie, czy w zawiesinie drobnych cząsteczek w powietrzu (aerozolu) znajdują się substancje promieniotwórcze. Dotyczą one również identyfikacji, które z izotopów promieniotwórcze, obecnych we wdychanym przez nas powietrzu, są źródłem obserwowanego promieniowania jonizującego
- wyznaczanie zawartość substancji promieniotwórczych w niektórych produktach żywnościowych
- wyznaczanie zawartość substancji promieniotwórczych w innych próbkach środowiskowych, np. w glebach czy mchach
 Źródło: [1],[13]
|
|
Sprzęt w Pracowni
|
W pracowni działa układ pomiarowy - spektrometr germanowy - do wyznaczania energii i intensywności promieniowania gamma. Najważniejsze jego części, to:
- kryształ germanu, półprzewodnikowy - to zasadnicza część aparatury, detektor - inaczej "wykrywacz" - promieniowania gamma
- tzw. elektronika - zasilacze wysokiego i niskiego napięcia, wzmacniacz impulsów wywołanych przez promieniowanie gamma w krysztale germanu
- analizator amplitudy (wysokości) impulsów zarejestrowanych przez kryształ - czyli karta analizatorowa w PC
- układ do wizualizacji widma - monitor PC
- oprogramowanie układu - "software" - steruje kartą analizatora, wizualizuje zarejestrowane impulsy, tworząc na monitorze PC tzw. WIDMO promieniowania gamma, czyli wykres, w którym na osi X jest energia promieniowania, a na osi Y natężenie (ilość na jednostkę czasu) impulsów o danej energii. Rejestrowane jest widmo w zakresie od 30 keV do 4 000 keV.
 Źródło: [1],[13]
|
|
Zasada badań
|
Aby stwierdzić obecność substancji promieniotwórczej obecnie w badanym materiale należy:
- spektrometrem germanowym zmierzyć energię emitowanego promieniowania gamma
- wyznaczyć natężenie tego promieniowania
- ustalić, jakie izotopy znajdują się w badanej próbce i sprawdzić, czy nie pojawiły się, w próbce izotopy sztucznie wytwarzane
- wyznaczyć koncentrację izotopów znalezionych w badanej próbce - dla powietrza oznacza to zawartość izotopu w 1m3
- przez porównanie z poprzednimi pomiarami powietrza lub innymi pomiarami podobnych próbek ustalić, czy wyznaczona koncentracja izotopu jest taka, jak poprzednio, czy też może nastąpiła nagła zmiana (każda zmiana wymaga wnikliwego wyjaśnienia): należy starać sie dociec, co jest powodem pojawienia się nowego izotopu lub dlaczego koncentracja typowego, zaobserwowanego wcześniej izotopu, uległa nagłej zmianie
- w sytuacji, gdy pojawi się "coś nowego" należy pytać inne stacje, czy obserwują taki sam efekt - inaczej mówiąc, należy sprawdzić, czy pojawienie się danego izotopu w powietrzu jest sprawą lokalną oraz co jest prawdopodobną przyczyną zaobserwowanego efektu
W Pracowni są mierzone również próbki gleby, mchów i porostów, żywności, popiołu, materiałów budowlanych.
Jeżeli prowadzone są systematycznie pomiary izotopów promieniotwórczych w glebie, mierząc podobne ilości gleby, pobrane w podobny, ściśle ustalony sposób, i umieszczone w typowych pojemnikach pomiarowych - tzw. naczyniu typu Marinelli - to można uzyskać informację o występowaniu określonych izotopów na danym terenie. Powstaje wtedy tzw. mapa radiologiczna.
 Źródło: [1],[13]
|
|
Przykładowe badania
|
Jedna ze studentek dr B.Mysłek-Laurikainen przeprowadziła ocenę zawartości nuklidów promieniotwórczych w glebach w okolicach Spychowa nad rzeką Krutynia. Próbki gleby, z dwóch punktów pomiarowych oraz z różnych głębokości pobrane w okolicach Spychowa zostały przebadane w Pracowni. Pomiary polegały, przy użyciu detektora półprzewodnikowego germanowskiego, określenia zawartości radionuklidów w próbkach gleby. Przy pomocy programu Cannbera otrzymano widmo promieniowania gamma każdej z próbek. Analizę ilościową przeprowadzono dla czterech radionuklidów: 210Pb, 226Ra, 137Cs oraz 40K. Dla każdego nuklidu promieniotwórczego wyznaczono aktywność oraz jego koncentrację w próbce.
 Źródło: [9]
|
|
|