Mieczysław Wolfke

MIECZYSŁAW WOLFKE

ENPL1883-1947


W maju 2017 roku mija 70 lat od śmierci Mieczysława Wolfkego, jednego z najznamienitszych ale także nabardziej niedocenionych polskich naukowców. Podjęliśmy się stworzenia jego pierwszej kompletnej biografii. Zapraszamy wszystkich do współpracy w realizacji tego wyzwania. Jeśli macie jakiegolwiek informacje, dokumenty lub wspomnienia związane z postacią Profesora Mieczysława Wolfkego prosimy o kontakt mejlem lub przez profil na facebook'u. Tam też możecie śledzić naszą pracę i dowiedzieć sie więcej o fascynującej osobie profesora.

Skontaktuj się z nami:



Email : wolfke.bio@gmail.com

Facebook : facebook.com/WolfkeBio

Website : www.fizyka.pw.edu.pl/~WolfkeBio

Zarys Życiorysu mieczysława Wolfkego



Mieczysław Wolfke urodził się 29 maja 1883 roku w Łasku koło Łodzi

Był synem inżyniera drogowego, nauczyciela matemetyki i fizyki w szkole średniej w Częstochowie. Jego matka była siostrą Gustawa Kośmińskiego, fizyka, ucznia Mendelejewa, Helmholtza oraz wybitnego chemika Fremy’ego. Po pięciu latach nauki w gimnazjum częstochowskim, kontynuował naukę w szkole realnej w Sosnowcu, gdzie uzyskał maturę. Już w 1900 roku zdobył patent w Niemczech i Rosji na urządzenie, które nazwał „telektroskopem”, służące do przesyłania obrazów na odległość za pomocą fal elektromagnetycznych. Jako młody chłopiec stworzył także zaskakująco racjonalny projekt „planetostatu” – statku kosmicznego działającego na zasadzie odrzutu oraz opracował teorię matematyczną przesunięć powierzchniowych na płaszczyźnie. Na studia wyższe Mieczysław Wolfke wyjechał do Liège (Belgia), skąd po dwóch latach przeniósł się na Sorbonę w Paryżu.

Stopień doktora filozofii (PhD) uzyskał z odznaczeniem w 1910 roku

na Uniwersytecie we Wrocławiu za rozprawę o zdolności rozdzielczej układów optycznych na przykładzie mikroskopu. Mimo wielu wspaniałych osiągnięć naukowych w późniejszych latach to jej treść Mieczysław Wolfke oceniał najwyżej. Warto odnotować, że podczas pobytu we Wrocławiu Mieczysław Wolfke wynalazł lampę kadmowo-rtęciową, który to wynalazek sprzedał następnie firmie Carl Zeiss z Jeny, gdzie pracował przez rok po uzyskaniu doktoratu. Praca czysto techniczna nie odpowiadała ambicjom Wolfkego, dlatego skorzystał on z propozycji objęcia stanowiska asystenta w Zakładzie Fizyki na Politechnice w Karlsruhe. W latach 1913–1922 Mieczysław Wolfke wraz z rodziną przebywał w Szwajcarii.

26 maja 1913 roku uzyskał habilitację na Politechnice w Zurychu

(recenzentami jego rozprawy byli prof. Albert Einstein i prof. Pierre Weiss), a rok później na tamtejszym uniwersytecie. Do końca swojego pobytu w Zurychu wykładał fizykę teoretyczną i doświadczalną na obu tych uczelniach. Pracował również dla firm Carl Zeiss oraz Brown Boveri, lecz propozycje stałej (dobrze płatnej) posady w przemyśle konsekwentnie odrzucał. W czasie pobytu w Zurychu Mieczysław Wolfke był członkiem wąskiej grupy fizyków tworzących ścieżki światowej fizyki. Z tego okresu pochodzi praca Über die Möglichkeit der optischen Abbildung von Molekulargittern (O możliwości obrazowania optycznego siatek molekularnych) – pierwsza na świecie koncepcja holografii i drugie z osiągnięć najbardziej cenionych przez samego autora.

W 1922 roku Mieczysław Wolfke przeniósł się do odrodzonej Polski.

Na Politechnice Warszawskiej objął Zakład Fizyczny I, powstały z podziału przez władze uczelni Zakładu stworzonego przez prof. Wiktora Biernackiego na dwie części (drugą objął prof. Stanisław Kalinowski). Ponieważ stworzone przez W. Biernackiego znakomite laboratoria spektroskopowe (mimo obietnic) zostały przypisane do Zakładu II, z czym Wolfke nie mógł się pogodzić, jego zainteresowania przesunęły się w kierunku problematyki niskich temperatur.

W 1924 roku nawiązał współpracę z Instytutem Niskich Temperatur w Lejdzie,

gdzie w laboratorium prof. H.K. Kamerlingh-Onnesa badał stałą dielektryczną ciekłego helu w różnych temperaturach. Doprowadziło to do odkrycia dwóch postaci ciekłej fazy helu oraz do zestalenia ciekłego helu, co Mieczysław Wolfke uważał za trzecie ze swoich największych osiągnięć. Na początku lat trzydziestych Wolfke przystąpił do organizacji wydzielonego Instytutu Niskich Temperatur, uruchamiając nawet pierwszą instalację. Niestety plany te przerwała napaść hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku.

Warto podkreślić, że już kilka lat wcześniej zmysł wynalazczy Wolfkego został wykorzystany przez Ministerstwo Spraw Wojskowych. Wolfke pracował dla potrzeb armii nad nowatorskimi jak na owe czasy zagadnieniami, takimi jak telefonia optyczna, noktowizja czy samosterujące rakiety przeciwlotnicze. Jako pierwszy polski uczony przewidział możliwość zastosowania broni jądrowej do celów wojennych.

Mieczysław Wolfke był wolnomularzem wysokiego stopnia.

W latach 1931–1934 pełnił funkcję wielkiego mistrza Wielkiej Loży Narodowej Polski.

W czasie okupacji Mieczysław Wolfke kierował (za zgodą okupanta) Zakładem Badawczym Fizyki Technicznej PW, a następnie wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej utworzonej w gmachach politechnicznych. Organizował jednocześnie wspracie dla potrzeb konspiracji i brał udział w tajnym nauczaniu. Po wybuchu Powstania Warszawskiego wyjechał do Częstochowy. Po wyzwoleniu wykładał przez krótki czas na Akademii Górniczej w Krakowie i na Politechnice Gdańskiej oraz zaangażował się w tworzenie Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W grudniu 1945 roku wrócił do Warszawy, gdzie przystąpił do organizowania Zakładu Fizyki w nowo uruchomionej Politechnice Warszawskiej. W czerwcu 1946 roku wyjechał do Szwajcarii.

Zmarł nagle w Zurychu 4 maja 1947 roku.