Szkodniki mogą być zwalczane przy pomocy promieniowania jonizującego na dwa sposoby:

Wypuszczanie sterylnych owadów jako skuteczna metoda zwalczania szkodników.

Zasada opisywanej metody jest bardzo prosta. Polega na wychodowaniu dużej liczby szkodnika, a następnie po ewentualnym wydzieleniu z populacji samców, poddaje się je sterylizacji za pomocą promieniowania jonizującego i wypuszcza do naturalnych populacji będących zagrożeniem gospodarczym (sady, pola, magazyny) lub epidemiologicznym. Wprawdzie sterylność płciową wywołują u owadów również związki chemiczne tzw. chemosterylanty, to jednak w praktyce stosuje się do tego celu tylko promieniowanie jonizujące (najczęściej promienie gamma emitowane przez radioizotop kobaltu Co-60. Wysterylizowane samce konkurują w środowisku z nienapromieniowanymi ("dzikimi") samcami o samice. Samice szkodnika po kopulacji ze sterylnymi płciowo samcami nie wydają potomstwa, a więc w kolejnych pokoleniach rozród poplacji bedzie się obniżał aż do całkowitego zaniku populacji na danym terenie (całkowitego wyniszczenia szkodnika). Oczywiście metoda ta może mieć zastosowanie wyłacznie w odniesieniu do gatunków owadów, których samice są monogamiczne (kopulują tylko raz w ciągu swojego życia).

Napromieniowanie osobników dorosłych małymi dawkami, (nie wywołującymi sterylności płciowej) również jest korzystne, gdyż prowadzi do powstania poważnych zmian w chromosomach gamet. Zygota, powstała z połączenia się takich gamet o uszkodzonym materiale genetycznym, początkowo rozwija się normalnie jednak dalszy rozwój zarodka ulega zabrzeniu co prowadzi do jego śmierci, a więc z jaja nie wylęga się larwa. Częstotliwość pojawiania się takich mutacji letalnych jest najczęściej wprost proporcjonalna do zastosowanej dawki promieniowania.

Istotnymi czynnikami poza wielkością dawki, wpływającymi na skuteczność zabiegu, są: przynależność gatunkowa, stadium rozwojowe, wiek szkodnika. I tak najmniej odporne na sterylizujące działanie prominiowania jonizującego są różne gatunki z rzędu Coleoptera (chrząszcze). Dawka przekraczająca 250 Gy powoduje u nich całkowite zahamowanie rozmnażania się. Odporność w obrębie rzedu też nie jest jednakowa: najbardziej wrażliwe są Bruchidae (strąkowce) i Curculionidae (ryjkowcowate), a najmniej - Ptinidae (pustoszowate), Dermestidae (skórnikowate) i Anobiidae (kołatkowate). Przykładowo osobniki wołka zbożowego i wołka ryżowego po napromieniowaniu dawką powyżej 60 Gy składają mniej jaj (niż osobniki nie napromieniowane), z których nie wylegają się larwy. Natomiast do sterylizacji dorosłych osobników strąkowca fasolowego wystarcza dawka promieniowania jonizującego rzędu 50 Gy. Wsród szkodników należacych do rzędu Diptera (muchówki) najmniej odporne są te, u których plemniki powstają dopiero u starszych poczwarek i dorosłych samców. U dwóch gatunków pospolitych szkodników: Cochliomyia hominivorax (mucha śrubowa) i Musca domestica (mucha domowa) dopiero dawka promieniowania 60 Gy powoduje poważne uszkodzenia spermatocytów i samych plemników, ale juz dawka 1 Gy sprawia, że giną najmłodsze spermatocyty. Z kolei najbardziej odporną na sterylizujące działanie promieniowania jonizującego grupą owadów są motyle, przy czym bardziej odporne są samice niż samce. Osobniki niektórych gatunków nawet po napromieniowaniu dawką 1 kGy nie ulegają sterylizacji, a jedynie zmniejsza się liczba składanych przez nie jaj i ich żywotność. Dlatego też aby uzyskać sterylne osobniki dorosłe często napromieniowaniu poddaje się np. jaja (dawka 40 Gy promieni gamma sprawia, że rozwijają się tylko nieliczne osobniki i to o zancznie obniżonej płodności).

Metoda zwalcznia szkodliwych owadów przy użyciu promieniowania jonizującego była stosowana na szeroką skalę na południu USA, a także w Afryce i krajach basenu Morza Śróddziemnego. Jak dotąd w ten sposób tępiono takie gatunki jak: Glossina sp. (mucha tse - tse), Rhagoletis cerasi (nasionnica trześniówka), Stomoxys calcitrans L. (bolimuszka kleparka), Cochliomyia hominivorax Coquerell (mucha śrubowa), Culex pipiens L. (komar niemalaryczny), Ceratitis capitata (owocanka południówka), Ephestia elutella Hubner (mklik próchniczek) oraz Laspeyresia pomonella L. (owocówka jabłkóweczka).

Metoda zwalcznia szkodliwych owadów przy użyciu promieniowania jonizującego to dobra metoda genetyczna, mająca duże perspektywy rozwoju, jednakże nie jest pozbawiona poważnych ograniczeń. Jednym z takich utrudnień jest to, że może ona być zastosowana jedynie w stosunku do populacji szkodnika, których liczebność jest bardzo niska (rzędu 1-5 osobników na 1 ha). Ponadto terytorium, na którym planowana jest eradykacja powinno być otoczone przez góry, morze lub tereny pustynne. Obecność takich naturalnych barier uniemozliwiających migrację owadów z innych obszarów, pozwala na zrezygnowanie z tworzenia i utrzymywania sztucznej bariery (powierzchni na którą stale są wypuszczane sterylne owady). Poważnym problemem są też ogromne koszty całego przedsięwzięcia, głównie związane z koniecznością wybudowania fabryki produkującej owady danego gatunku oraz wypuszczania juz wysterylizowanych osobników za pomocą różnych środków naziemnych i powietrznych.

Dodatkowo wadą opisywanej metody jest fakt, że jest ona niezwykle selektywna, tak więc poprzez zwalcznie tylko jednego gatunku szkodnika nie rozwiązuje problemu ochrony danej uprawy. Jednocześnie w niszy ekologicznej po eradykacji jedngo szkodnika pojawia się luka, którą może łatwo zapełnić inny (może nawet groźniejszy) gatunek szkodnika.

W Polsce jak dotąd metoda ta nie była stosowana w praktyce. Jednak w Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu, w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach i w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie prowadzone są badania w zakresie genetycznych metod zwalczania szkodliwych owadów i problemów z nimi wiązanych.

Sterylizacja żywności za pomocą dużych dawek promieniowania jonizującego.

Istnieją produkty żywnościowe, które wymagają całkowitej i szybkiej sterylizacji. Są to tzw produkty o specjalnym przeznaczeniu - diety dla pacjentów o ograniczonej odporności immunologicznej (np. chorzy po chemioterapii), jak również żywność dla astronautów. W takim przypadku, gdy konieczne jest niezwłoczne zniszczenie wszystkich (we wszystkich stadiach rozwojowych) osobników szkodliwego gatunku, oczywistym jest że zastosowanie wcześniej opisanej metody wypuszczania sterylnych owadów nie ma sensu. Stosunkowo korzystne rezultaty natomiast przynosi poddanie tych produktów spożywczych działaniu wysokich (do 50 kGy) dawek promieniowania jonizującego.