W Dyrektywie 1999/2/EC dotyczącej zagadnień napromieniowywania żywności zapisany jest wymóg znakowania produktów napromieniowanych oraz wytworzonych z udziałem napromieniowanych składników. Przepis ten byłby "martwy" gdyby nie było mozliwości rozpoznania czy dany produkt został poddany działaniu promieniowania jonizującego. Problem konieczności identyfikacji napromieniowanej żywności poruszono już w 1988 roku - International Document on Irradiation, An Internate Conference on the Acceptance of the Acceptance, Control and Trade in Irradiated Foods, FAO, IAEA, WHO, ITC - UNCTD/GATT, Geneva 1988 : "Jakiekolwiek wykrywanie zmian w napromieniowanej żywności jest trudne, byłoby celowe opracowanie metod identyfikowania takiej żywności, aby wzmocnić system kontroli administracyjnej napromieniowanej żywności oraz zwiększyć zaufanie konsumentów do tej żywniości".

W Polsce pierwsze prace z zakresu wykrywania napromieniowanej żywności prowadzono w latach 1986 - 1990 w Instytucie Chemii i Techniki Jądrowej, metodami spektrosopii EPR i pomiaru termoluminescencji, w ramach programu badawczo - rozwojowego CPBR pt. "Metody radiacyjne w rolnictwie". W kolejnych latach badania kontynuowano przy współpracy z zespołami badawczymi z innych krajów. W latach 1990 - 1994 Instytut brał udział w programie nadzorowanym przez FAO i WHO "Analytical Detection Methods for Irradiated Foods ", a także był jednym z realizatorów kontraktu Unii Europejskiej CEC Copernikus pt "Establishment of Eastern Network of Laboratories for Identification of Irradiated Foodstuffs".

Obecnie od 1994 roku istnieje w kraju Samodzielne Labolatorium Identyfikacji Napromieniowania Żywności Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej (akredytację PCBC uzyskało ono 25.X.1999r.). Do zadań Labolatorium należy poszukiwanie, rozwijanie i wdrażnie najbardziej wiarygodnych metod analitycznych, pozwalających na ocenę czy dany produkt został utrwalony z zastosowaniem technik radiacyjnych.

Istnieje wiele metod identyfikacji napromieniowanej żywności, jednak nie wszystkie są jednakowo dobrze zbadane. Poniżej wymienione są tylko te techniki, które zyskały uznanie i są stosowane w rutynowej analizie żywności utrwalanej radiacyjnie [2, 11].

Metody fizyczne:

- Spektrometria rezonansu spinu elektronowego (EPR)

- Termoluminescencja (TL)

- Chemiluminescencja (CL)

- Luminescencja stymulowana światłem (PSL)

- Wiskozymetria

- Pomiar oporności elektrycznej

- Spektroskopia w bliskiej podczerwieni (NIR)

Metody chemiczne:

- Oznaczanie węglowodorów

- Oznaczanie 2-alkilocyklobutanonów

- Oznaczanie o-tyrozyny

- Oznaczanie gazów: wodoru i tlenku węgla

- Oznaczanie produktów radiolizy DNA

Metody biologiczne:

- Test DEFT (direct epifluorescent filter technique) / APC (aerobic plate count)

- Test LAL (limulus amoebocyte lysate) / GNB (Gram-negative bacteria)

- Ocena fragmentacji DNA próbą kometkową

- Ocena zdolności kiełkowania

- Ocena biologicznej aktywności zarodkowej

- Ocena szybkości wysypywania zarodników

Samodzielne Labolatorium Identyfikacji Napromieniowania Żywności oferuje wykonywanie analiz żywności metodami analitycznymi opartymi na spektroskopii elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR/ESR) i pomiarach termoluminescencji (TL). Laboratorium jest w stanie ustalić, czy napromieniowane były między innymi takie produkty spożywcze jak: przyprawy ziołowe, zioła medyczne, susz warzywny w tym grzyby, mięso i ryby zawierające kości i ości, skorupiaki, warzywa, owoce, orzechy.