Odkrycie przez Roentgena w 1895 roku promieni X, fakt iż wykazują one niszczące działanie w stosunku do żywych organizmów, oraz zdolność do głębokiej penetracji przez ośrodki materialne o niezbyt wysokich gestościach stały się podstawą do badań nad zastosowaniem promieniowania jonizującego radu do utwalania żywności. Już w 1905 roku w Wielkiej Brytanii zapisano ten pomysł w patencie nr 1609. Niestety brak odpowiednio dużej ilości radu oraz mała moc dostępnych w tamtym okresie urządzeń wytwarzających promieniowanie X stanowiło poważną przeszkodę w zastosowaniu radiacyjnego utrwalania na skalę przemysłową.
Dopiero w 1943 roku dokonano
pierwszej na świece udanej próby radiacyjnego utrwalenia produktu spożywczego,
obiektem przeprowadzonego eksperymentu były parówki. Po zakończeniu wojny
w wielu krajach kontynuowano badania nad promieniowaniem jonizującym jako
metodą konserwacji żywności. |
Jednocześnie w latach 1971 - 1981 prowadzono badania napromienianej żywności pod względem jej wpływu na zdrowie człowieka oraz wartością odżywczą. Oceny dotychczasowych wyników badań nad tym zagadnieniem dokonała grupa ekspertów, wyłoniona przez FAO (Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa), IAEA (Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej) oraz WHO (Światowa Organizacja Zdrowia). Owocem wspomnianych badań był wydany w 1981 roku w Genewie raport Wholesomeness of irradiated food Technica Report Series 659 . W dokumencie tym stwierdzono, że żywność utrwalana radiacyjnie dawką do 10 kGy nie jest radioaktywna, a więc nie stanowi zagrożenia toksykologicznego czy mutagennego. Ponadto udowodniono, że żywność w ten sposób konserwowana nie traci wartości odżywczych w stopniu większym, niż żywność utrwalana metodami tradycyjnymi. Zgodnie z tym raportem dalsze badania toksykologiczne żywności napromienionej dawką do 10 kGy nie są konieczne.
FDA (Food and Drug Administration) w kolejnych latach wydawała pozwolonia na stosowanie napromieniowania różnych produktów spożywczych, w zależności od produktu ustalono różne dopuszczalne dawki (tabela 1).
Rodzaj
produktu |
Cel napromieniowania |
Dopuszczalna dawka
[kGy] |
Data |
- |
inaktywacja włośnia spiralnego |
0,3 - 1,0 |
22.07.1985 |
produkty drobiowe |
zmniejszenie skażenia bakterimi Salmonella,
Campylobater i Listeria monocutogenes |
3 |
02.05.1990 |
świeża wołowina, baranina,
wieprzowina |
zniszczenie mikroorganizmów chorobotwórczych |
4,5 |
02.12.1997 |
mrożona wołowina, baranina,
wieprzowina |
zniszczenie mikroorganizmów chorobotwórczych |
do 7 |
02.12.1997 |
Tabela 1: Dopuszczalne dawki napromieniowania róznych produktów spożywczych w USA.
Ważnym wydarzeniem było wydanie w 1999 roku przez Unię Europejską dwóch dyrektyw. Pierwsza - Directive 1999/2/EC ujednolica prawo dotyczące napromieniownia żywności w państwach członkowskich, druga natomiast - Directive 1999/3/EC wymienia produkty, które można utrwalać przy pomocy promieniowania jonizującego.