CERN i ALICE
Zaplanowany na 2005 rok eksperyment fizyczny, jeden z największych,
jakie dotychczas przeprowadzono, jest przygotowywany w Europejskim Centrum Badań
Jądrowych (CERN) w Genewie. Z kolei CERN to jeden z największych i najznamienitszych
w świecie instytutów zajmujących się przede wszystkim podstawowymi badaniami
naukowymi. Jednak jednocześnie znajduje się też w centrum zainteresowania awangardowego
przemysłu. To tu rodzą się pomysły, które potem są wyzwaniem dla inżynierów,
technologów i firm. Rozwiązania techniczne "na zamówienie" fizyków stają się
często komercyjnym produktem.
Budowane w CERN-ie urządzenia: akceleratory
i detektory cząstek są najbardziej skomplikowanymi i największymi w świecie
instrumentami naukowymi. Akceleratory przyspieszają cząstki elementarne i jądra
atomowe, a detektory umożliwiają rejestrację zderzeń tych obiektów z mikroświata.
Zderzenia rozpędzonych cząstek o niewyobrażalnie wielkich energiach są w mikroświecie
katastrofami. W niewyobrażalnie krótkim czasie (10-23 s) rodzą się
tysiące nowych - również egzotycznych - cząstek, rejestrowanych w detektorach.
Tak właśnie prowadzone są badania nad głęboką strukturą materii i własnościami
fundamentalnych oddziaływań.
Ostatnio rozpoczęto w CERN-ie prace nad budową wielkiego akceleratora
ciężkich jonów LHC - Large Hadron Collider (wielki zderzacz hadronów). W urządzeniu,
które budowane jest w kolistym tunelu 100 metrów pod ziemią, będą zderzały się
jądra najcięższych atomów (między innymi ołowiu) o energiach setki razy większych
niż w przypadku aktualnego rekordzisty, amerykańskiego akceleratora RHIC. W
miejscach, gdzie przeciwbieżne wiązki rozpędzonych jąder będą się przecinać,
nastąpią zderzenia. Wokół tych miejsc budowane są olbrzymie układy detektorów
(w istocie całe podziemne laboratoria) do rejestracji wielkiej liczby różnorakich,
również nie istniejących w "normalnej" materii cząstek.
Zarejestrowanie tych cząstek, ich identyfikacja i pomiar własności
fizycznych - to zadanie, które wymaga skonstruowania bardzo złożonego urządzenia.
Zdjęcie z lotu ptaka CERN
Schematyczny rysunek CERN [4]
Przy akceleratorze LHC planuje się kilka eksperymentów w
tym
A Large Ion Collider Experiment, czyli właśnie ALICE - eksperyment przy
wielkim zderzaczu jonów LHC, którego budowa zespoliła
wysiłki wieluset naukowców, informatyków i inżynierów z całego świata.