| mol | ilość substancji, która zawiera liczbę atomów (cząsteczek) równą liczbie atomów w 12 gramach (0.012kg) węgla 12C. |
| liczba Avogadro | liczba atomów bądź cząsteczek w jednym molu substancji. Określona doświadczalnie liczba ta wynosi NA=6.0221367*1023/mol . |
| warunki normalne |
określone są przez wartość ciśnienia: p=101325Pa i temperatury: T=273.15K |
| prawo Avogadro | W warunkach jednakowego ciśnienia i temperatury jednakowe objętości różnych gazów zawierają jednakową liczbę cząsteczek. |
| układ | ciało lub zbiór rozważanych przez nas ciał. |
| otoczenie | ciało lub zbiór ciał, które nie należą do układu, ale mogą z nim na różne sposoby oddziaływać |
| układ zamknięty | układ który nie wymienia materii z otoczeniem; w przeciwnym przypadku układ nazywamy otwartym. |
| układ izolowany | układ który nie wymienia zarówno materii jak i energii z otoczeniem. |
| stan układu | charakteryzuje własności układu i określony jest poprzez wartości parametrów stanu. |
| stan równowagowy układu | stan, w którym wszystkie parametry stanu mają określone wartości i które pozostają niezmienne, jeśli nie zmieniają się warunki zewnętrzne w jakich znajduje się układ. |
| stan nierównowagowy | gdy któryś z parametrów stanu nie ma określonej wartości lub jego wartość jest inna niż w stanie równowagi przy danych warunkach zewnętrznych |
| zerowa zasada termodynamiki | warunkiem koniecznym i wystarczającym równowagi termicznej ciał jest równość ich temperatur |
| przemiana (proces) | przechodzenie układu z jednego stanu do drugiego, charakteryzującego się innymi wartościami parametrów stanu. |
| relaksacja | rodzaj przemiany, w którym układ przechodzi ze stanu nierównowagowego do stanu równowagi |
| przemiana kwazistatyczna | zachodzący nieskończenie powoli proces, który może być traktowany jako ciąg stanów równowagowych. |
| przemiana odwracalna | proces, w którym układ wraz z otoczeniem może przejść ze stanu końcowego, do początkowego |
| przemiana kołowa (cykl) | proces, w którym układ po przejściu szeregu stanów pośrednich powraca do stanu początkowego. |
| energia wewnętrzna układu | na energię wewnętrzną składa się energia kinetyczna chaotycznego ruchu cząsteczek, energia potencjalna oddziaływań cząsteczkowych oraz energia spoczynkowa wynikająca z równoważności masy i energii |
| funkcja stanu układu | funkcja określona całkowicie przez wartości parametrów stanu niezależnie od tego jakim przemianom układ podlegał |
| pierwsza zasada termodynamiki | Przyrost energii wewnętrznej układu równy jest sumie dostarczonej do układu energii cieplnej, wykonanej nad układem pracy oraz energii uzyskanej wskutek wymiany materii z otoczeniem. Przyrost ten nie zależy od sposobu, w jaki dokonuje się przejście, a określony jest całkowicie przez początkowy i końcowy stan układu |
| pojemność cieplna | ilość ciepła potrzebna do podwyższenia temperatury ciała o jeden kelwin |
| molowe ciepło właściwe | ilość ciepła potrzebna do podwyższenia temperatury jednego mola substancji o jeden kelwin |
| przemiana izotermiczna | proces, który zachodzi w stałej temperaturze; T=const |
| prawo Boyle'a Mariotte'a | odnosi się do przemiany izotermicznej: pV=const. W stałej temperaturze iloczyn ciśnienia i objętości jest stały lub - ciśnienie zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do objętości. |
| przemiana izochoryczna | proces, który zachodzi przy stałej objętości; V=const |
| przemiana izobaryczna | proces, który zachodzi przy stałym ciśnieniu; p=const |
| przemiana adiabatyczna | przemiana, która zachodzi bez wymiany ciepła z otoczeniem |
| przemiana politropowa | przemiana, w czasie której pojemność cieplna ciała pozostaje stała |
| statystyczna interpretacja temperatury | temperatura jest miarą średniej energii kinetycznej chaotycznego ruchu cząsteczek |
| liczba stopni swobody | (dla układu mechanicznego) liczba niezależnych wielkości za pomocą których może być opisane położenie układu |
| zasada ekwipartycji energii | Na każdy stopień swobody cząsteczki przypada średnio ta sama energia równa kT/2. |
| rozkład Maxwella prędkości cząsteczek | rozkład wartości prędkości chaotycznego ruchu cząsteczek gazu doskonałego dla zadanej temperatury i masy cząsteczek |
| rozkład Boltzmanna | rozkład koncentracji cząsteczek w funkcji ich wysokości lub energii potencjalnej. Odnosi się nie tylko do pola sił przyciągania ziemskiego, ale do dowolnego pola potencjalnego, jeśli tylko cząsteczki poruszają się chaotycznym ruchem cieplnym. |
| rozkład Maxwella-Boltzmanna | rozkład położeń i prędkości cząsteczek będących w polu sił potencjalnych i znajdującym się w chaotycznym ruchu w określonej temperaturze |
| mikrostan | stan układu w którym opisane są stany wszystkich jego elementów |
| hipoteza ergodyczna | Prawdopodobieństwa wszystkich mikrostanów są jednakowe |
| makrostan | stan układu opisany za pomocą wielkości odnoszących się do całości układu |
| prawdopodobieństwo termodynamiczne (waga statystyczna) | odnosi się do makrostanu układu: liczba mikroskoopowych sposobów realizacji danego makrostanu (liczba mikrostanów odpowiadająca danemu makrostanowi) |
| entropia | definicja statystyczna: wielkość proporcjonalna do logarytmu prawdopodobieństwa termodynamicznego stanu układu |
| fluktuacje | losowe odchylenia danej wielkości od wartości średniej |
| prawo wzrostu entropii | entropia układu izolowanego nie może maleć, w procesach nieodwracalnych entropia układu rośnie |
| równanie van der Waalsa | równanie stanu gazu rzeczywistego biorące pod uwagę objętość cząsteczek gazu i siły ich wzajemnych oddziaływań |
| stan (punkt) krytyczny | stan, w którym znikają różnice pomiędzy własnościami cieczy, pary nasyconej i gazu |
| wartości krytyczne | wartości ciśnienia, temperatury i gęstości w punkcie krytycznym |
| faza substancji | stan substancji charakteryzujący się jednoznacznie określonymi własnościami |
| przejście fazowe | proces w rezultacie którego zmienia się faza substancji |
| parowanie | proces polegający na przejściu z fazy ciekłej do gazowej |
| skraplanie | proces polegający na przejściu z fazy gazowej do fazy ciekłej |
| sublimacja | proces polegający na przejściu z fazy gazowej do fazy stałej |
| stan równowagi dynamicznej | stan którego własności makroskopowe nie zmieniają się w czasie pomimo zachodzących procesów w skali mikroskopowej |
| anizotropia | zależność własności fizycznych ciała od kierunku |
| stan metastabilny | stan układu, który może być zmieniony wskutek bardzo niewielkiego zaburzenia warunków w jakich układ się znajduje |
| para nasycona | para o maksymalnej możliwej gęstości w danej temperaturze |
| para przesycona | metastabilny stan gazu, w warunkach ciśnienia i temperatury odpowiadających stanowi ciekłemu danej substancji |
| ciecz przegrzana | metastabilny stan cieczy, w warunkach ciśnienia i temperatury odpowiadających stanowi gazowemu danej substancji |
| punkt potrójny | punkt określający warunki ciśnienia i temperatury, w których mogą istnieć w równowadze trzy stany skupienia danej substancji: stała, ciekła i gazowa |
| wykres stanu | wykres we współrzędnych temperatury i ciśnienia określający warunki współistnienia faz danej substancji |