TABLICA GALTONA - co to jest i do czego sluzy.

Tablica Galtona jest urzadzeniem, ktore wykorzystujemy do modelowania procesu pomiaru.
Pomiar zas, jest podstawowym zrodlem informacji w naukach przyrodniczych i technice.

    Liczba, bedaca wynikiem pomiaru, nie jest jednak nigdy wyznaczona bezwzglednie precyzyjnie. Dlatego rezultat pomiaru musi zawsze zawierac informacje okreslajaca dokladnosc uzyskanej wartosci liczbowej. Bez tej dodatkowej informacji wynik pomiaru moze prowadzic do zupelnie blednych wnioskow. (zobacz : *)
    W przedstawionym tu modelowaniu komputerowym pokazane zostana mechanizmy powstawania bledow pomiarowych, metody oszacowania dokladnosci pomiarow oraz interpretacja statystyczna wyznaczonych wartosci reprezentujacych wynik pomiaru i jego dokladnosc.
    Ruch kulki na tablicy Tablica Galtona w oryginalnym wykonaniu to plyta, na ktorej rozmieszczone jest wiele rzedow koleczkow, Rys.1. Tablica ustawiona jest pionowo badz nachylona wzgledem poziomu. Z gory spuszcza sie kulki, ktore spadajac w dol zderzaja sie z koleczkami i ostatecznie wpadaja do przegrodek umieszczonych w dolnej czesci tablicy. Wskutek wielokrotnych zderzen kulki przemieszczaja sie takze w kierunku poziomym.
    Wykonujemy wiec pomiar, czyli spuszczamy kulke na tablicy Galtona. Najmniejsza dzialka naszego przyrzadu pomiarowego rowna jest odleglosci miedzy koleczkami w rzedzie.

    Rownoczesnie zobaczymy, ze proces powstawania bledow pomiarowych posiada wiele cech wspolnych dla calej klasy procesow statystycznych i wiedza zdobyta przy opisie procesu pomiaru moze znalezc zastosowanie w wielu dziedzinach zycia, niekoniecznie dotyczacych fizyki. (***)

    =-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-==-=-=-=-=
    (*) Mowi goral do turysty:
    - Panie, ta gora ma sto milionow lat i trzy tygodnie.
    - A skad pan to wie tak dokladnie? - pyta zaciekawiony turysta.
    - Bo dokladnie trzy tygodnie temu byl tu jeden profesor, co mowil, ze ona ma sto milionow lat.

    (**)Modelowanie komputerowe ruchu kulek na tablicy Galtona niczym nie rozni sie w swej ideologii od funkcjonowania oryginalnej tablicy. Techniczna roznica polega jedynie na latwosci zmiany liczby rzedow "koleczkow" oraz mozliwosci przyspieszenia szybkosci zbierania danych, wykonywania obliczen i prezentacji wynikow.

    (***)Ruch kulki, bedacy przykladem tzw. bladzenia przypadkowego, nalezy do klasy procesow stochastycznych czyli takich, ktorych rozwoj czasowy opisywany jest przez wartosci zmiennych losowych. Innymi przykladami procesow tego typu sa: fizyka - nieuporzadkowane ruchy czasteczek cieczy (tzw. ruchy Browna) lub rozproszenia czastek przechodzacych przez osrodek materialny, elektronika - szumy urzadzen elektronicznych, dzialania sportowe lub wojskowe - uderzenia pociskow w tarcze, zycie spoleczne - kroki nietrzezwego osobnika na ulicy itd. - w naszym przypadku jest to proces powstawania bledow pomiarowych.