Ze względu na stosowanie bardzo wielu urządzeń i przyrządów oraz częstą ich wymianę, w przypadkach budzących wątpliwość należy zwracać się do prowadzącego ćwiczenie.
1.Praca z urządzeniami elektrycznymi
Podczas przepływu prądu przez ciało człowieka następują zmiany wskutek wydzielania znacznych ilości ciepła, zjawisk elektrolizy i podrażnienia układu nerwowego. Przeciętna oporność ciała ludzkiego wynosi około 1 000 000 W, ale wskutek różnych czynników zewnętrznych może obniżyć się do 1 000 W. Ponieważ natężenie prądu przemiennego wynoszące 24 mA nie wywołuje poważniejszych następstw, przyjęto na tej podstawie napięcie 24 V uznawać jako bezpieczne. Większość przyrządów i mierników używanych w pracowni zasilana jest napięciem zmiennym 220 V. Pracując z urządzeniami elektrycznymi należy przestrzegać następujących zasad bezpieczeństwa:
· włączać układ (np. do sieci, generatora, baterii) można tylko po sprawdzeniu go przez prowadzącego zajęcia i w jego obecności,
· nie wolno dokonywać samowolnie zmian w obwodach elektrycznych,
· wszelkie zmiany w obwodach elektrycznych należy dokonywać po uprzednim wyłączeniu źródeł napięcia,
· należy pamiętać by w momencie włączenia mierniki były ustawione na zakres największy a zasilacze na minimalny,
· przed włączeniem napięcia suwaki opornic powinny być w pozycji środkowej,
· niedopuszczalne jest wyciąganie przewodów z kontaktu w inny sposób jak trzymając za wtyczkę,
· w razie nagłego wyłączenia napięcia z sieci należy wyłączyć wszystkie urządzenia elektryczne i włączyć w odpowiedniej kolejności, dopiero po pojawieniu się napięcia,
· w razie zaobserwowania nieprawidłowości w działaniu układu należy go bezzwłocznie odłączyć od źródła napięcia.
2. Praca z laserami
Używane w pracowni lasery wysyłają promieniowanie w zakresie promieniowania widzialnego i z tych względów zakres zagrożenia jest porównywalny do napromieniowania światłem (białym). Lasery używane w pracowni posiadają moc kilku mW. Oddziaływanie wysyłanego przez nie promieniowania na skórę można uznać za nieszkodliwe. Oddziaływanie światła laserowego na oczy jest szkodliwe i posługując się laserem należy przestrzegać następujących zaleceń:
· nie wolno dopuścić do bezpośredniego działania wiązki światła laserowego na gałkę oczną,
· nie wolno posługiwać się w sposób nie kontrolowany przedmiotami odbijającymi promieniowanie (lustra), które mogą skierować promieniowanie laserowe w oczy osoby postronnej.
3. Prace ze źródłem mikrofal
Mikrofale (fale elektromagnetyczne o długościach leżących w zakresie od 30 cm do 0,1 cm ) w oddziaływaniu na organizm ludzki wywierają skutek cieplny. Przegrzewają i niszczą komórki zarówno na powierzchni jak i w głębokich partiach ciała. Przy pracy ze źródłem mikrofal należy przestrzegać następujących zaleceń:
· nie wolno zbliżać się do nadajnika ( anteny nadawczej) na odległość mniejszą niż 20 cm,
· zbliżać głowy (oczu) do obszaru skolimowanej wiązki mikrofal,
· nie należy bez potrzeby przebywać w strefie promieniowania anteny nadawczej.
4. Praca ze źródłami promieniowania jonizującego
Promieniowanie jądrowe , a także promieniowanie rentgenowskie wywiera ujemny wpływ na organizm ludzki poprzez jonizację cząsteczek z których składają się podstawowe jednostki organizmu - komórki. Jonizacja pociąga za sobą dalsze procesy fizyko-chemiczne prowadzące do zaburzeń syntezy białek i przemiany węglowodorowej. Wrażliwość komórek jest wprost proporcjonalna do szybkości ich rozmnażania i odwrotnie proporcjonalna do stopnia zróżnicowania. Z tego powodu, najbardziej wrażliwe są gonady i szpik kostny a najmniej wrażliwe są ręce, przedramiona i stopy. Z powyższego wynika, że o stopniu szkodliwości biologicznej promieniowania decyduje jego zdolność do jonizacji. Dla celów ochrony radiologicznej wprowadzono pojęcie współczynnika skuteczności biologicznej (WSB). Dla promieniowania rentgenowskiego, gamma i beta WSB = 1, dla cząstek alfa, protonów i neutronów WSB = 10.
W laboratorium studenci pracują ze źródłami zamkniętymi, których moc dawki nie stwarza żadnych zagrożeń biologicznych. Ze względu na fakt, że dawka pochłonięta przez organizm kumuluje się konieczne jest zachowanie niezbędnej ostrożności:
· Ochrona przez odległość jest podstawową zasadą ochrony radiologicznej. Wynika z faktu, że moc dawki promieniowania jest odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości od źródła. Dlatego nawet w przypadku korzystania ze słabych źródeł izotopowych nie należy ich brać do ręki. W celu przeprowadzanie jakichkolwiek manipulacji ze źródłami promieniotwórczymi należy posługiwać się manipulatorami, pęsetą lub szczypcami. W czasie wykonywania ćwiczenia źródła promieniowania należy umieszczać na stole laboratoryjnym w możliwie dużej odległości.
· Ochrona przez osłony. Umieszczając między źródłem a eksperymentatorem odpowiednio grubą osłonę możemy niemal w dowolnym stopniu zmniejszyć poziom promieniowania. Najłatwiej osłonić się przed promieniowaniem alfa dla którego kartka papieru lub kilkunastocentymetrowa warstwa powietrza całkowicie pochłaniają to promieniowanie. W celu osłabienia promieniowania beta stosuje się osłony z materiałów o małej liczbie atomowej Z np. ze szkła organicznego i aluminium. Promieniowanie gamma jak również rentgenowskie jest najbardziej przenikliwe. Ponieważ współczynnik osłabienia promieniowania jest tym większy im większa jest liczba porządkowa, osłony przed tym promieniowaniem wykonuje się głównie z ołowiu.
Stanowiska z promieniowaniem oznaczone są następującymi znakami
(wzory Państwowej Agencji Atomistyki)
|
|
CENTRALNE LABORATORIUM FIZYKI I
REGULAMIN
I. PRZEPISY PORZĄDKOWE
1. Na ćwiczenia należy przychodzić punktualnie.
2. Odzież wierzchnią należy zostawiać w szatni.
3. Palenie tytoniu i spożywanie posiłków w laboratorium jest zabronione.
4. Studenci obowiązani są do przebywania w czasie pracy w laboratorium wyłącznie przy swoim stanowisku pomiarowym.
5. Zestaw przyrządów do ćwiczeń wydawany jest w zamian za legitymację studencką. Na zajęciach w CLF każdy student zobowiązany jest posiadać ważną legitymację studencką, dokument ten powinien leżeć na stole w trakcie zajęć .Jedna legitymacja w zespole oddawana jest w zamian za przyrządy.
6. Nie wolno zamykać obwodów elektrycznych przed sprawdzeniem ich przez prowadzącego ćwiczenia.
7. Po zakończeniu pomiarów należy wyłączyć zasilanie urządzeń pomiarowych i uporządkować stanowisko pracy.
8. Przyrządy odbiera się od studentów na 15 min. przed zakończeniem ćwiczeń. W przypadku wcześniejszego wykonania pomiarów studenci opracowują sprawozdanie.
9. Studenci wykonujący ćwiczenia, w których stosowane są źródła promieniowania, zobowiązani są do
zapoznania się z odpowiednimi przepisami wywieszonymi w sali B. Asystent prowadzący ćwiczenia
jądrowe pobiera preparaty do ćwiczeń przed zajęciami, a po skończeniu zajęć zdaje pobrane źródła.
10. W przypadkach szczególnych nie ujętych w regulaminie decyzję podejmuje prowadzący zajęcia
w porozumieniu z kierownikiem laboratorium.
II. ORGANIZACJA PRACY W LABORATORIUM
1.Ćwiczenia wykonywane są w zespołach trzyosobowych . Podział na zespoły dokonywany jest na
pierwszych zajęciach w laboratorium.
2.Na drugie zajęcia studenci obowiązani są dostarczyć teczki ( 1 na zespół ). Teczka powinna być
opisana zgodnie ze wzorem podanym w gablocie.
3.Numery ćwiczeń zaplanowanych do wykonania w ciągu semestru wywieszone są w gablocie z nazwą
wydziału. Opiekun grupy ustala terminy (dzień, godzina) oraz miejsce prowadzenia konsultacji przez
wszystkich asystentów prowadzących zajęcia w danej grupie oraz wywiesza je wraz z listą
ćwiczeń w gablocie.
4.Instrukcje do ćwiczeń studenci wypożyczają z biblioteki Wydziału Fizyki ( Gmach Fizyki II piętro ).
5.Przed ćwiczeniem każdy student powinien przygotować protokół według wzoru podanego w gablocie.
Protokół musi być wykonany na papierze podaniowym w kratkę (format A4). Tabelka informacyjna na
pierwszej stronie protokółu musi być wypełniona w całości i opatrzona podpisem prowadzącego
Wyniki pomiarów należy wpisywać do protokółu w formie tablic zaprojektowanych przed przystąpieniem
do ćwiczenia z zaznaczeniem jednostek, w jakich wyrażane są poszczególne wielkości. Protokół musi być
czytelny, a wyniki pomiarów wpisane atramentem lub długopisem. Protokół sprawdza i podpisuje
prowadzący ćwiczenie. Protokół bez podpisu prowadzącego jest nieważny. Następnie na podstawie wyników zawartych w protokóle każdy student sporządza sprawozdanie.
6.Przy wykonywaniu pomiarów należy przestrzegać poleceń zawartych w instrukcji do ćwiczenia. W razie wątpliwości należy zwrócić się o pomoc do prowadzącego ćwiczenie.
7.Protokoły wraz z dołączonymi do nich sprawozdaniami są zbierane na następnych zajęciach przez opiekuna grupy z jednoczesnym odnotowaniem tego faktu na liście. Nie oddanie sprawozdania w przewidzianym terminie powoduje obniżenie końcowej oceny z ćwiczenia. Sprawozdanie spóźnione o dwa tygodnie nie będzie oceniane co oznacza nie zaliczenie LABORATORIUM.
8.Na sprawozdaniu prowadzący ćwiczenie zaznacza dostrzeżone błędy, niedociągnięcia oraz braki i wpisuje
wystawioną ocenę. Na następnych zajęciach prowadzący ćwiczenie udostępnia studentom do wglądu
sprawdzone sprawozdanie lub oddaje je do poprawy. Wszelkie informacje dotyczące zaliczenia ćwiczeń
udzielane są wyłącznie przez opiekuna grupy w trakcie zbierania sprawozdań lub w czasie konsultacji.
9.Sprawdzone sprawozdania wraz z protokółami przechowywane są w teczkach. Do uzyskania zaliczenia
ćwiczeń wymagany jest komplet sprawdzonych sprawozdań. Brak protokółu lub sprawozdania jest
powodem nie zaliczenia danego ćwiczenia.
III. ZASADY ZALICZEŃ
1.Na ocenę końcową z ćwiczenia składa się ocena z kolokwium ustnego i ocena ze sprawozdania.
2.W czasie zajęć w laboratorium student zdaje kolokwium ustne, którego materiał obejmuje:
a. ogólne wiadomości z działu którego dotyczy dane ćwiczenie.
b. wiadomości szczegółowe na temat badanego zjawiska.
c. znajomość metody pomiarowej stosowanej w danym ćwiczeniu.
Ocena niedostateczna z kolokwium ustnego może być poprawiona na najbliższych zajęciach.
3. Sprawozdanie z ćwiczenia powinno zawierać:
a. krótką część teoretyczną (istota badanego zjawiska, podstawowe definicje i wzory),
b. schematy układów pomiarowych,
c. tablice z wynikami pomiarów,
d. wykresy na papierze milimetrowym lub logarytmicznym
e. obliczenia wyznaczanych wielkości i niepewności pomiarowych,
f. fizyczną interpretację wyników i wnioski własne.
4.Poprawa odpowiedzi lub sprawozdania może być dokonana tylko jeden raz.
5.Do zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych wymagane jest uzyskanie pozytywnych ocen z wszystkich
wykonanych ćwiczeń.
6.Jedno nie zaliczone ćwiczenie może być poprawione w terminie dodatkowym, ustalonym przez opiekuna
grupy.
7.Prowadzący ćwiczenie ma prawo nie dopuścić studenta do wykonywania pomiarów, jeżeli stopień
przygotowania uniemożliwia wykonanie przez niego pomiarów poprawnie i ze zrozumieniem. W tym
przypadku student może uzupełnić swoje przygotowanie w czasie zajęć, mając jednak mniej czasu na
wykonanie pomiarów. Niewykonanie pomiarów w czasie zajęć powoduje nie zaliczenie ćwiczenia.
8.Student obowiązany jest do zaliczenia kolokwium z rachunku błędów. Termin kolokwium ustala opiekun
grupy.
9.Ocena końcowa z ćwiczeń laboratoryjnych określana jest jako średnia arytmetyczna z ocen za poszczególne
ćwiczenia (tj. 8 sprawozdań dla zajęć 10 tygodniowych i 12 sprawozdań dla zajęć 15 tygodniowych) oraz
oceny z rachunku błędów.
10.Nieobecność na zajęciach:
a. nieobecność nieusprawiedliwiona na zajęciach laboratoryjnych powoduje nie zaliczenie ćwiczeń
b. jedno ćwiczenie zaległe z powodu nieobecności usprawiedliwionej może być wykonane w terminie
dodatkowym, wyznaczonym przez opiekuna grupy,
c. dwa lub więcej ćwiczenia zaległe z powodu nieobecności usprawiedliwionej mogą być odrobione,
ale wymaga to odrębnej decyzji kierownika laboratorium.
11. Wpisy do indeksu dla zajęć 30 godzinnych dokonywane będą w 10 i 11 tygodniu semestru, natomiast dla zajęć 45 godzinnych odpowiednio w 14 i 15 tygodniu semestru. Po tym terminie wpis można będzie uzyskać jedynie w wypadkach losowych.