STRONA GŁÓWNA WSTĘP ENCYKLOPEDIA FAKTY I LUDZIE CO POWINNIŚMY WIEDZIEĆ REFERENCJE
Defektoskopia izotopowa - wykrywanie nieszczelności i wad w elementach konstrukcyjnych.
Mierniki poziomu cieczy - czujniki poziomu minimum i maximum.
Mierniki grubości materiałów - dokładny pomiar grubości materiałów jednorodnych;
- pomiar grubości powłok jednego materiału na drugim.
Zastosowanie atomów znaczonych - przedmiot lub pierwiastek, który jest przedmiotem badania zostaje oznaczony izotopem promieniotwórczym co umożliwia dokładną rejestrację w dowolnym etapie badanego procesu.
Przemysłowa radiografia X i γ - Polega na rejestrowaniu obrazu zakłóceń w wiązce promieni X i γ wywołanych przez badany obiekt [11,12].
Zalety:
- produkują 1/6 całej energii elektrycznej na świecie;
- technologia czysta ekologicznie, brak emisji SO2, CO2, NO;
- bardzo mała masa paliwa (łatwy transport);
- koszt energii niższy niż w technologii węglowej i gazowej.
Wady:
- technologia droga inwestycyjnie, duży udział dostaw urządzeń z zagranicy;
- brak akceptacji społecznej;
- problem ze składowaniem wypalonego paliwa [11,12].
Utrwalanie - ograniczanie strat przechowalniczych przez zapobieganie niekorzystnym zmianom jakie zachodzą w żywności od chwili jej wyprodukowania lub zbioru.
Higienizacja - podniesienie bezpieczeństwa spożycia przez unieszkodliwienie pasożytów oraz drobnoustrojów chorobotwórczych powodujących zatrucie pokarmowe.
Zastosowanie atomów znaczonych - dokładne śledzenie dróg i sposobów przyswajania substancji pokarmowych przez rośliny [11,12].
Tomografia komputerowa - metoda uwidaczniania warstw ciała ludzkiego. Zjawiskiem fizycznym odpowiedzialnym za powstawanie obrazu jest pochłanianie promieniowania rentgenowskiego. W zależności od gęstości tkanki stopień pochłaniania jest różny, stąd też wynikają różnice w zacienieniu poszczególnych struktur organizmu. Inaczej wyglądają tkanki zawierające powietrze (płuca, jamy oboczne nosa, gaz w przewodzie pokarmowym), a inaczej narządy miąższowe (wątroba). Najsilniej promieniowanie pochłaniają kości, zwapnienia i zęby. Patologiczne struktury w obrębie tkanki różnią się stopniem pochłaniania promieniowania, co pozwala na ich zobrazowanie.
Badanie polega na prześwietleniu danej okolicy ciała wiązką promieni rentgenowskich i pomiarze ich pochłaniania przez tkanki o różnej gęstości. Komputer przetwarza te pomiary w dwuwymiarowy prezentowany w skali szarości obraz o wysokiej rozdzielczości przypominający przekrój anatomiczny [11,12].
Rys.: Tomografia komputerowa. Przekrój strzałkowy przez czaszkę.
Widoczne linie oznaczające płaszczyzny kolejnych przekrojów poprzecznych [12].
Rys.: Tomografia komputerowa. Jama brzuszna - przekrój poprzeczny [12].
Diagnostyka rentgenowska - mimo szkodliwości promieni jonizujących, zdjęcia rentgenowskie są wykonywane stosunkowo często. Jest to metoda ogólnie dostępna. Dzięki promieniom rtg możliwe jest obrazowanie, a więc i ocena kości czaszki, stąd duża przydatność tej metody w urazach głowy. Zdjęcie rentgenowskie czaszki są również pomocne w ocenie stanu zatok przynosowych. Są one zlecane przez lekarzy pediatrów, laryngologów. Regulując napięcie lampy rentgenowskiej możemy odpowiednio dobierać do badanego przedmiotu charakterystykę promieniowania [11,12].
Leczenie radiojodem - W leczeniu niektórych chorób tarczycy stosuje się tak zwany radiojod. Prawidłowo powinno się mówić izotop promieniotwórczy jodu (131I) lub inaczej izotop radioaktywny jodu (131I).
Wykorzystuje się w tym wypadku charakterystyczną właściwość tkanki tarczycowej - zdolność gromadzenia jodu. Prawie całość podanego lub spożytego w pokarmach i wodzie jodu, szybko jest wychwytywane przez tkankę tarczycową.
Tak samo dzieje się z izotopem jodu promieniotwórczego. Jest to wykorzystywane w rozpoznawaniu i leczeniu chorób tarczycy.
Zastosowanie odpowiedniej dawki leku pozwala w sposób wybiórczy wyeliminować tkankę tarczycową, pozostawiając inne tkanki i narządy nienaruszone. Pozostałość radioaktywnego jodu nie pochłonięte przez tkankę tarczycy jest wydalane z moczem. Ta metoda bardzo dobrze sprawdza się w usunięciu przerzutów raka tarczycy i pozostałości po leczeniu operacyjnym raka tarczycy. Jest to precyzyjny i korzystny sposób leczenia [12].
Brachyterapia - metoda polega na stosowaniu źródła promieniowania bezpośrednio na zmianę nowotworową lub do środka zmiany nowotworowej [12].
Radioterapia - dziedzina medycyny zajmująca się leczeniem energią promienistą (promieniowanie jonizujące).
Komórki niektórych nowotworów charakteryzują się wrażliwością na ten typ leczenia i z tego względu radioterapia jest używana jako metoda lecznicza niekiedy jako podstawowa, ale częściej jako pomocnicza w połączeniu np. z chemioterapią lub leczeniem chirurgicznym.
Do radioterapii stosuje się specjalną aparaturę, która potrafi precyzyjnie skierować odpowiednią dawkę promieniowania w miejsce zaatakowane przez raka. Mogą to być aparaty RTG lub naturalne źródła promieniotwórcze takie jak rad i radon, także wykorzystywane są izotopy promieniotwórcze takie jak [11,12]:
cez-137
kobalt-60
tantal-102
złoto-98
jod-131
fosfor-32
Radiochemia - zajmuje się metodami badań z zastosowaniem promieniotwórczych nuklidów do znakowania różnych związków, badaniem właściwości chemicznych i fizykochemicznych izotopów promieniotwórczych, syntezami radiochemicznymi [11].
Chemia radiacyjna - zajmuje się procesami zachodzącymi w materii pod wpływem promieniowania jonizującego i ich efektami chemicznymi [11].
Chemia jądrowa - zajmuje się zagadnieniami radiochemii i chemii radiacyjnej oraz właściwościami trwałych izotopów, tzw. efekty izotopowe i ich zastosowanie [11].
Sterylizacja - napromienienie jest doskonałą metodą niszczenia "na zimno" mikroorganizmów: grzybów, bakterii, wirusów.
Ochrona dzieł sztuki - promieniowanie γ eliminuje grzyby, insekty i bakterie znajdujące się wewnątrz obiektów. Technika ta jest stosowana w konserwacji i restauracji dzieł sztuki, jak również w etnologii i archeologii.
Farby świecące - świecące farby pozwalają odczytywać w nocy wskazania zegarów i przyrządów nawigacyjnych.
Datowanie jądrowe - metody oznaczania wieku znalezisk archeologicznych lub minerałów, skał itp., na podstawie obserwowanych koncentracji wybranych izotopów promieniotwórczych (w odniesieniu do stabilnych).
W archeologii - stosuje się tu tzw. metodę węgla C-14. W mineralogii najczęściej wykorzystuje się metodę potasowo-argonową, uranowo-ołowiową i ołowiową. Mineralogiczne metody datowania jądrowego stosuje się do obiektów o wieku od kilkudziesięciu milionów do kilku miliardów lat [6,11,12].
DZIAŁANIE PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO NA ORGANIZMY ŻYWE
PROMIENIOWANIE KOSMICZNE
ENERGIA JĄDROWA I ENERGIA TERMOJĄDROWA
